Sporysz - Album Rodzinny
Opis projektu
Projekt zakłada szczegółowe poznanie historii naszej małej ojczyzny – Sporysza, dawnej wsi, później gminy, a obecnie części miasta Żywca. Planujemy również pobudzenie wieloletnich mieszkańców Sporysza do aktywności przy poszukiwaniu, odkrywaniu i udostępnianiu prywatnych zbiorów fotografii, dokumentów, wspomnień itp. W końcowym etapie tego przedsięwzięcia, poprzez publikacje materiałów, zamierzamy zaznajomić z historią miejsca zamieszkania tych, którzy zamieszkali w Sporyszu w ostatnich latach.
Fazy projektu
Wstępna
Faza będzie obejmować promocję projektu, która nastąpi w lokalnej prasie oraz na stronie internetowej Klubu „śrubka”. Wydrukujemy również plakaty, w których zwrócimy się do mieszkańców Sporysza o przekazywanie lub wypożyczanie nam pamiątek rodzinnych (między innymi: fotografii, dokumentów, listów, kartek pocztowych, przedmiotów – które łączą się z ciekawymi zdarzeniami historycznymi, kulturowymi, obyczajowymi itp.) mówiących o ważnych wydarzeniach nadających się - zdaniem ich posiadaczy - do opublikowania. Będziemy zachęcać mieszkańców, zwłaszcza ludzi starszych - do podzielenia się wspomnieniami związanymi z życiem w dawnym Sporyszu.
Realizacji
W fazie realizacji planujemy zaangażowanie młodzieży, związanej ze szkolnymi kołami historycznymi, polonistycznymi i antropologicznymi: do pozyskiwania materiałów; digitalizacji dokumentów, fotografii, zapisów filmowych; przeprowadzania i zapisywania np. wywiadów z mieszkańcami (zapisy na taśmach, bądź w formacie mp3). Planujemy również zorganizowanie i przeprowadzenie przez profesjonalistów, warsztatów edukacyjnych z zakresu digitalizacji dokumentów. Zgromadzone materiały zaprezentowane zostaną na specjalnej wystawie w „galerii pod śrubką” oraz w poszczególnych szkołach na terenie Żywca i okolic. Wystawie będą towarzyszyć prezentacje multimedialne pozyskanych i zdygitalizowanych dokumentów filmowych. Najciekawsze, dobrej jakości, archiwalne fotografie wystawione zostaną na stałej ekspozycji w holu głównym Klubu „śrubka”, stanowiąc tym samym ważną formę edukacji regionalnej.
Uzupełnienie i podsumowanie
W dalszej fazie realizacji zadania, planujemy uzupełnienie pozyskanych materiałów komentarzami i wspomnieniami jeszcze żyjących osób, będących uczestnikami udokumentowanych wydarzeń. Tak opracowane materiały, stanowić będą bazę do przygotowania i wydania drukiem historii Sporysza. Przewidujemy również powstanie odrębnej strony internetowej, na której zaprezentujemy zebrany i opracowany materiał fotograficzny, filmowy, dźwiękowy, itp. opatrzony autorskimi komentarzami.
Podsumowanie projektu będzie związane z przygotowaniem sprawozdania merytorycznego i finansowego z realizacji projektu.
Cel projektu i planowane rezultaty
Przez wiele lat o charakterze i specyfice Sporysza stanowił duży zakład przemysłowy. Wpierw była to huta żelaza, później - aż do końca lat 90. XX wieku - duża fabryka produkująca śruby. Po przekształceniach firma niemal przestała istnieć. W latach 70. zatrudniała około trzech tysięcy ludzi - mieszkańców okolicznych osiedli, przyległych gmin oraz miasta Żywca. Pracownicy fabryki stanowili specyficzną grupę społeczną, która w dużej mierze oddziaływała na całą społeczność Sporysza. Współcześnie firma liczy zaledwie trzystu pracowników i zasadniczo nie decyduje już o kierunku rozwoju dzielnicy, ani nie solidaryzuje mieszkańców. Porozrywane zostały więzi emocjonalne pomiędzy ówczesnymi pracownikami, mieszkańcami Sporysza. Z chwilą przekształcenia firmy, ograniczenia swych wpływów doznała cała sfera społecznych form aktywności pracowników - działalność socjalna, a po części także kulturalna - miejscowej społeczności, upadł także klub sportowy. Współcześnie zamieszkują tu ludzie bezrobotni, zepchnięci na margines społeczny, oraz nowi mieszkańcy, powstałych w ostatnich latach osiedli domków jednorodzinnych, przeważnie lekarze, nauczyciele, prawnicy lub współcześni nowobogaccy biznesmeni. Ta druga grupa nie ma żadnych związków emocjonalnych ze swoim miejscem zamieszkania. Destrukcji dokonała niezwykle agresywna i nietolerancyjna postawa byłego już proboszcza miejscowej parafii rzymsko-katolickiej.
Nadrzędnym celem naszego zadania jest ochrona wartości dziedzictwa kulturalnego regionu - wprowadzenie w świat tradycji, obyczajów i kultury przodków. Ukazanie wielokulturowości tej osady - będącej skutkiem prawodawstwa Cesarstwa Austro–Węgierskiego i właścicieli ziemskich tych regionów. Sporysz zamieszkiwany był przez fachowców narodowości austriackiej, niemieckiej, czeskiej, węgierskiej, a nawet ukraińskiej. Niezbędnym jest inspirowanie społeczności lokalnej, zarówno młodszych, jak i starszych do różnorodnych działań twórczych. Kolejnym celem jest kształtowanie emocjonalnego związku z regionem, a także podkreślenie jego specyfiki kulturowej. Najważniejsze jest jednak dla nas poczucie własnej tożsamości regionalnej – fundamentu tworzenia siebie i swego otoczenia, we współczesnym świecie, w oparciu o doświadczenie minionych pokoleń. Ogromnie ważne będzie dla nas zachęcenie do współpracy sporyskiej młodzieży, pochodzącej z rodzin o zróżnicowanym statusie społecznym, (zwłaszcza młodzieży z rodzin ubogich i patologicznych, wychowującej się domu dziecka, itp.)
Cele:
- Zgromadzenie i zapisanie w formie cyfrowej cennych materiałów dokumentujących powstanie i rozwój naszego miejsca zamieszkania.
- Wzmocnienie więzi i dialogu międzypokoleniowego dzięki wspólnym działaniom młodszych i starszych.
- Promocja dorobku kulturowego i tradycji „naszej małej ojczyzny” w formach przystających do współcześnie funkcjonujących narzędzi komunikacji i przekazu.
- Odkrywanie własnej tożsamości i budowanie więzi łączących społeczność lokalną – pobudzenie i wzmocnienie wśród mieszkańców poczucia przynależności do grupy złączonej miejscem zamieszkania, pracy i wypoczynku – od tradycji do współczesności.
- Rozbudzenie potencjału twórczego wśród uczestników zaangażowanych w warsztaty oraz proces digitalizacji.
- Wzrost wiedzy historycznej dotyczącej dzielnicy Sporysz, zarówno wśród zespołu realizującego, jak i - w dalszej konsekwencji - wśród mieszkańców Żywca i innych osób korzystających z informacji zawartych na powstałej stronie internetowej.
- Usystematyzowanie wiedzy dotyczącej Sporysza i zgromadzenie jej w ogólnodostępnym miejscu, będącym zarówno zbiorem informacji jak i katalogiem dostępnych źródeł (tj. na stronie internetowej oraz w publikacji umieszczonej w bibliotekach publicznych).
Sposoby informowania lokalnej społeczności o projekcie
Szczegółowe informacje o projekcie pojawią się na stronie internetowej Klubu „śrubka” . Wydrukujemy również plakaty, w których zwrócimy się do mieszkańców Sporysza o przekazywanie lub wypożyczanie nam pamiątek rodzinnych - mówiących o ważnych (także prywatnych) wydarzeniach, miejscach, a przede wszystkim osobach, które przyczyniły się do budowania historii i tradycji tego miejsca - a nadających się zdaniem ich posiadaczy do opublikowania. Zwrócimy się również o promocję naszego projektu do dyrekcji placówek oświatowych i wychowawczych, proboszcza miejscowej parafii oraz do funkcjonującego przy niej Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Poprzez lokalne wydawnictwa prasowe, lokalne i regionalne radia powiadomimy mieszkańców o powziętych działaniach.
Opis instytucji kultury
Klub „śrubka” funkcjonuje od 1947 do 1996 roku jako zakładowa placówka kultury fabryki Śrub w Żywcu. Następnie w wyniku przekształceń własnościowych dotychczasowego właściciela i sponsora, klub – wyposażony budynek oraz jego pracownicy - został przekazany pod kierownictwo strukturom samorządowym Żywca. Ze względu na stosunkowo duże oddalenie klubu od centrum miasta oraz mocne związki mieszkańców Sporysza z fabryką śrub, działalność placówki charakteryzuje się do chwili obecnej dużą odrębnością programową. Wskutek wielu perturbacji organizacyjnych i finansowych, młodzi ludzie zaangażowani w funkcjonowanie i rozwój placówki, powołali do życia Stowarzyszenie Kulturalne „prowincja”. Dzięki ich aktywności, działalność kulturalna prowadzona była - i nadal jest - w dużym zakresie niezależna od miejskich ośrodków decyzyjnych.
Od 15 lat w Klubie „śrubka” wspólnie ze stowarzyszeniem „prowincja” organizowane są Bajkowe Spotkania Teatralne – coroczna prezentacja spektakli profesjonalnych teatrów polskich, adresowanych do dziecięcej widowni. Od 22 lat grupa miłośników modelarstwa organizuje doroczne spotkania miłośników kartonowego i plastikowego modelarstwa redukcyjnego. Od 9 lat organizowane są cykliczne, kwartalne spotkania recytatorów (od niedawna także plastyków) w formie określanej jako Turniej Artystyczny Młodych „Cztery Pory Roku”. Przez wiele lat, do czasu modernizacji budynku, prowadzone były systematyczne Filmowe Zajęcia Edukacyjne, składające się z prezentacji unikatowych dzieł filmowych uzupełnianych wykładami i gorącą dyskusją uczestników zajęć.
Młodzi wolontariusze przez krótki okres, w którym nie było konieczne posiadanie koncesji, zorganizowali i prowadzili rozgłośnię lokalnego radia. W późniejszym okresie, staraniem Stowarzyszenia Kulturalnego „prowincja”, zorganizowano i przeprowadzono warsztaty dziennikarskie, których efektem było wydanie w sposób profesjonalny 13 numerów młodzieżowej gazety „ERRATA”. Równolegle do tych działań, dzięki zaangażowaniu organizatorów warsztatów dziennikarskich, powstała strona internetowa „ERRATY”, która w późniejszym okresie przekształciła się we wspólną stronę internetową Klubu „śrubka” i Stowarzyszenia Kulturalnego „prowincja” - administrowaną i finansowaną przez stowarzyszenie.
Przeprowadzona w ostatnim okresie gruntowna modernizacja budynku Klubu „śrubka” oraz wyposażenie obiektu w niezbędne meble i urządzenia techniczne (które nie zostało jeszcze zakończone) pozwolą na zapewnienie mieszkańcom warunków do samorealizacji społeczno – kulturalnej.
Galeria
